Zoekresultaten

DE BUITENBAAN VAN BEGIN TOT HEDEN In dit hoofdstuk wordt per jaar de fasen van opbouw en de wijzigingen beschreven in een fotoreportage. Elke afbeelding heeft een korte beschrijving van wat het voorstelt. ​ De aanleg in 2019 De wijzigingen in 2020 De wijzigingen in 2021 De laatste ritten en opbraak in 2022 De nieuwe aanleg in 2022 De bovenleiding De besturing De gebouwen

B.S.M. no. 10 Het zesde model uit de tweede serie is de B.S.M. no. 10. Dit model van een Backer & Rueb tramlocomotief deed van 1909 tot 1935 dienst in de Betuwe tussen Elden Schipbrug (Arnhem) en Lent veerstoep (Nijmegen) en de plaatsen Elst, Huissen, Bemmel, Angeren, Doornenburg, Gendt en Haalderen. Loc 10 was de laatst dienstdoende loc uit een serie van 11 en reed als laatste de opbraaktram. De B.S.M. 10 is per 15 september 2023 verkocht met als reden dat deze loc niet in de collectie van de M.B.S. past. Als variant van dit eens zo veelvuldig in Nederland voorkomende type, is gekozen voor de Betuwsche Stoomtramweg Maatschappij loc nr. 10, Backer & Rueb Breda fabrieksnr. 276 uit 1909. In het boek "De stoomtramlocomotieven der Nederlandse tramwegen" van Ir. S. Overbosch (ISBN 90.6707.051.3) beschrijft de auteur dit type als volgt: ​ De B.S.M. heeft geen andere locomotieven dan deze aangeschaft voor haar tramwegennet (B.& R. nrs 267 t/m 277), waarvan de eerste lijnen in 1908 werden geopend. In 1915 legde de gemeente Arnhem een tramspoor over de schipbrug over de Rijn om de B.S.M.-lijn te verbinden met de haven en de veiling. Op 4 november 1915 werd dit spoor beproeft door een der locomotieven met een tram bestaande uit drie wagens beladen met pulp. Bij die gelegenheid bezweek de schipbrug, waarna deze proefneming niet meer werd herhaald. In de jaren 1920-1921 was één der locomotieven in huur bij de Geldersch-Overijsselsche Stoomtramweg Maatschappij. Deze had daar de bijnaam 'Kerseplukker'. Na de opheffing van de lijnen Elden-Elst-Lent en Angeren-Doornenburg in 1920 werden de locomotieven 4, 6 en 8 in 1926 verkocht aan de 's-Hertogenbosch-Helmond-Veghel-Oss, waar ze de nummers 11, 14 en 15 kregen en de namen UDEN, NISTELRODE en ROSMALEN. De 11 en de 15 kwamen in 1926 in dienst en de 14 in 1927, hiervan werd de 14 in 1933 gesloopt. In 1935 werden de 's-H.H.V.O. 11 en 15 eigendom van de Brabantsche Buurtspoorwegen en Autodiensten en deze werden onderscheidenlijk gesloopt in 1936 en 1937. In 1932 werd de B.S.M. opgenomen in de belangengemeenschap Geldersche Tram Wegen (kortweg G.T.W. waarbij deze naam pas in 1934 werd ingevoerd), waarna het trambedrijf in een wegvervoerbedrijf werd omgezet. In 1935 werden de resterende B.S.M.-lijnen opgebroken. De laatste locomotief die hierbij dienst deed was de B.S.M. 10, alle resterende acht machines werden afgevoerd en gesloopt in 1935. De resterende B.S.M. gebouwen in Bemmel werden pas in 1976 vervangen door nieuwbouw, het administratiegebouw ervan in 1992. ​ ​ Een kopie van de tekening van B.S.M. 1 -11 waarbij de B.S.M. 1 als voorbeeld staat. Dit was de enige machine die een naam droeg: BARON VAN DER FELTZ Verder waren alle locomotieven aan elkaar gelijk, waarbij de erg korte radstand van 1300 mm opvalt, nodig om de relatief scherpe bochten in de tracés van de B.S.M. zonder problemen te kunnen berijden. Voor Backer & Rueb was dit de laatste grote order van stoomtram locomotieven (11 stuks) en het waren de enige B&R loc's met een radstand van 1300 mm. Loc B.S.M. 10 op het emplacement Elden schipbrug, kort voor de afvoer en sloop, 8 november 1935. De machine had een bronsgroene kleur met crème kleurige biezen. Het koperwerk en appendages op en aan de ketel is dan al goeddeels verwijderd, dan wel ontvreemd. Enfin, met een werkleeftijd van 26 jaar, loonde het niet meer om elders emplooi ervoor te vinden... Het emplacement van de B.S.M. aan de Karstraat in Bemmel, in de volksmond ook wel Remise genoemd, op 4 juli 1932. Naast de locomotievenloods staat loc 2, in de verte de rijtuigenloods. (foto N.V.B.S. fotograaf F.F.C. Bruijning) De Remise werd sinds 1935, na de opheffing van het trambedrijf, benut als busgarage en heeft als zodanig tot 1975 dienst gedaan. Zelf woonde ik 'n paar honderd meter hier vandaan en heb de oude Remise gebouwen nog gekend en de sloop in 1975 ervan zijdelings meegemaakt. Inzet foto links toont de remise (locloods) op 13 februari 1959 in een winterse kou. Alle andere "tram"-zaken, zoals de rijtuigenloods waren voor de oorlog al verdwenen... (foto archief Gelderse Tram Wegen) Inzet foto rechts toont nogmaals de remise, dan in het najaar van 1975. Veel herkenningspunten zoals het kleine bij gebouwtje staan er dan nog, met daarachter een gesloten goederenwagen, die als opslag diende en er in 1959 al stond. Korte tijd later werd alles met de grond gelijk gemaakt om plaats te maken voor een nieuwe busgarage van de G.T.W. (foto archief Geldersche Tram Wegen) Bouwverslag van B.S.M. 10 Backer & Rueb fabrieksnr. 276 van 1909 De onderzijde van de B.S.M. 10, met een aangepaste aandrijving van Regner type 72001. Voor de voetplaat is een 1,5 mm dikke messing plaat gebruikt, net als bij de R.T.M. M 1652 "Puttershoek". Dit garandeert een zeer stevig chassis, zodat eventueel kromtrekken is uitgesloten. De aandrijving heeft een forse vertraging, zodat een behoorlijke trekkracht ontstaat en een mooie lage rij-snelheid. Voor deze aandrijving liggen nog nieuwe reserve tandwielen, een restant uit de jaren negentig. De maximale schaalsnelheid van de B.S.M. 10 ligt rond de 20 km/h. Voor de tijdelijke ketel is voor een model gekozen wat al sinds 1971 wordt toegepast op de L.G.B. 'Stainz'. Uiteraard zijn van deze ketel de (on)nodige zaken verwijderd en worden de juiste appendages aangebracht, zoals dat ook het geval was op de B.S.M. tramloc's. De vuurkist heeft een zijdeur, daar de achterzijde ervan grenst tegen de kolenbunker. Nu is er nog een doorkijk onder de ketel door, dit wordt afgesloten, om de bedrading weg te kunnen werken. De schoorsteen is een 18V versie, welke is aangepast voor toepassing op de B.S.M. 10, moet nog in hoogte worden afgesteld. Het is niet helemaal conform de werkelijkheid, maar dit type komt redelijk dicht in de buurt. Deze week kwamen de fabrieksplaten en nummers voor loc 10 binnen uit Groot- Brittannië. De bovenste naamplaten zijn voor de M.B.S. AB 7, deze mist de naamplaten nog. Ongelooflijk scherp gedetailleerd, wat zeker de spreekwoordelijke kers op de taart zal zijn. De M.B.S. AB 14 heeft al zulke mooie naamplaten op de zijwanden, evenals de R.T.M. M 1652 'Puttershoek'. Dit is de achterzijde van de B.S.M. 10 Het luikje in de bufferbalk gaf toegang tot de aslade om de vuurkist onder het rooster te kunnen uitscheppen. Midden onder het luik de plaats waar de koppeling komt met links en rechts daarvan de positie voor de buffer. Deze buffer was zeer eenvoudig uitgevoerd als een gebogen platte strip ijzer om enigszins een wagenbuffer te kunnen opvangen. Het uitlijnen van de voor- en achterzijde t.o.v. de voetplaat. Dit is een absolute noodzaak om de kast recht om het frame te krijgen. Wanneer alles is gesoldeerd is het zeer moeilijk dit nog te wijzigen. Met sterke magneetjes zijn de voorzijde en de blokhaak vastgezet op de machineklem en kan het solderen beginnen Wanneer de voor en achterzijde aan het frame zijn gesoldeerd, zijn de beide zijden aan de beurt. De linker en rechter zijkant zijn gezaagd uit 0,5mm messing plaat die op elkaar waren gelegd en vastgesoldeerd. Zo kon met de uittekening op één plaat in een moeite beide zijden gezaagd worden. De linkerzijde is reeds gesoldeerd, de rechterzijde volgt... ... totdat de kast van de loc compleet is. Om een beetje inzicht te krijgen hoe een en ander samengesteld gaat worden, is de ketel tijdelijk op het frame gezet. Wordt vervolgd. Op de eerste dag van 2022 is de kast van de B.S.M. 10 zo goed als gereed. Lantarenijzers zijn als laatste aangebracht, aan de voorzijde met en aan de achterzijde zonder lantarens. De koppelingen en de houders van de railvegers moeten nog worden gemaakt en geplaatst. Hierna wordt de ketel verder aangekleed met allerhande afsluiters en regelaars (vanwege het directe zichtwerk)... Wanneer alle attributen zijn aangebracht, kan de loc naar de schilder. Als laatste worden de ruiten en de fabrieksplaten met nummer 10 aangebracht. Maar zover is het nog niet.... De kolenbunker rechts is geplaatst en links de twee vulpunten voor het ketelwater. Deze twee bakken zijn middels twee buizen door het frame verbonden met de waterbakken onder het frame naast de wielen. In model vormen twee stukken ijzer de onder het frame gelegen waterbakken, terwijl op de rechter waterbak de hoofdschakelaar is geplaatst. Op het motorblok is de aansluitprint geplaatst, waarbij de schakelaar (links met grijze draad) en de rookgenerator (rechts met zwarte draad) via connector zijn verbonden. Omdat de ketel tijdelijk is uitgenomen, mist de zwarte connector. Nu de aansluitprint is gemonteerd, is de loc ook rijvaardig... De achterzijde van de loc met de koppeling gemonteerd, evenals de beschermplaten voor de ruiten links en rechts. In werkelijkheid waren de linker en rechter afscherming ook verschillend in hoogte, de briketten lagen rechts hoger gestapeld.... Inmiddels is de speciaal voor deze loc bestelde verf ook geleverd en het dak ligt ook al klaar. Het meeste werk zal het aanbrengen van alle leidingen, kranen en appendages aan de ketel zijn. Loc 10 is alweer een stap verder. Een gedeelte van de bestelde appendages zijn binnen, zoals de handle voor de rijrichting (staat in de stand 'vooruit'), een stoomfluit en diverse formaten afsluiters. Een van deze afsluiters is reeds geplaatst aan de dom, tussen de schoorsteen en dom. Voorts zijn de lantarens op het front gemonteerd en aangesloten, is de ovalen zandkist met zandleidingen geplaatst, is een glaszekering benut als peilglas en de regulateur aan de dom bevestigt. De zandkist verbergt ook de (lelijke) bevestigingsmoer M3 waarmee de ketel is bevestigd aan de loc. Ook de bel hangt op z'n plaats en is de gehele ketel in de grondverf en voor proef deels al op kleur geschilderd. Deze bronsgroene kleur zal de definitieve kleur worden voor de hele loc. Wanneer je niet al te veel verstand hebt van stoomtechniek en diens vakjargon, is het voor een leek haast onbegrijpelijke taal. Nogmaals de achterzijde van de loc waarbij nu ook de aansluitingen voor de stoomverwarming (S) en de vacuüm rem (V) zijn aangebracht. Voor de foto is de ketel uitgenomen zodat de ganghandle zichtbaar is. In de kolenbunker links en rechts aan de binnenzijde van het front zijn de koperen leidingen van de vacuümrem en de stoomverwarming voor de rijtuigen zichtbaar. De zwarte connectors op de print zijn van de lantarens op het front. Na een wasbeurt met Vim (of Jif zo U wilt) en na reinigen met technisch alcohol, is de kast van de loc klaar om in de grondverf te worden gezet. Zodra deze grondverf erop zit, is het beurt aan de ruiten in de kopwanden. Op zich niet zo'n spannende gebeurtenis, daar het oppervlak van deze kleine ruiten niet zó groot is. Dan gaan deze ruitjes er weer uit, zodat de loc de definitieve laklaag krijgt en daarmee de groene kleur. Dit is de fase waarin de kast in de primer staat. Op de een of andere manier geeft het de loc meer aanzien, ook al is de verf grijs van kleur... De primer moet nu eerst goed drogen eer de volgende stap van toepassing zal zijn... De volgende fase is met de groene kleur voor de kast aan de buitenzijde en binnen is de onderste helft zwart, de bovenste helft (gebroken wit). Alle nog zichtbare grijze lijnen en onderdelen worden straks zwart van kleur. Alle zaken aan de buitenzijde van de kast zijn nu goed te onderscheiden door het kleurverschil. De loc in de definitieve kleuren. Het locnummer is reeds aangebracht op het front, de andere platen volgen spoedig. Het voorlopige eindresultaat van Betuwsche Stoomtramweg Mij Nr. 10. Na aanraden van een mede-modelbouwer en kenner van deze machines, zal de ketel worden vervangen door een exact gelijkend exemplaar, waarvoor de onderdelen zijn besteld. Zoals eerder vermeld een nieuwe ketel voor de B.S.M. 10, waarvan dit de linkerzijde of de bedienzijde is. Nog niet alle appendages zijn aangebracht, maar herkenbaar zijn de schoorsteen links, de dom in het midden en de zanddom rechts En natuurlijk de rechterzijde. B.S.M. 10 gezien van de bedien of standzijde (aan deze zijde stond de machinist). De ketel is al wel in de loc geplaatst, maar moet nog 'n keer geschilderd worden. Ook moet de ketel nog aan de voetplaat (frame) vastgezet worden en de ruiten in de beide kopwanden plaatsen. Alvast 'n soort van statieportret...

De nieuwe aanleg vanaf 2022 Het eerste railplan voor Arnhem Na een inspannende verhuizing van de ene provincie-hoofdstad naar de andere, waar de M.B.S. werkplaats alweer is ingericht, ontstond ook een nieuw railplan voor de buitenbaan, na opname van de beschikbare ruimte in de nieuwe tuin. Deze ruimte is 27 meter lang bij 6½ meter breed (of 175,5 m²), gemeten vanaf de waterkant tot aan de achtergevel. Om hiervoor in eerste instantie een geheel nieuw railplan te ontwerpen, gaat dit me veel tijd kosten. Deze tijd besteed ik liever aan een betere aanleg, gefundeerd op de ervaringen van de eerste aanleg in 2019. Ditmaal zal het een (niet meer) bestaand railplan worden, het remiseterrein van de Betuwsche Stoomtram Maatschappij, destijds gevestigd aan de oostzijde van de Karstraat in Bemmel. Van hieruit bediende de B.S.M. van 1908 tot het einde in 1935 het gebied tussen Arnhem en Nijmegen, alle dorpen oostelijk van de spoorlijn Arnhem-Nijmegen meegerekend. Het trambedrijf van de B.S.M. was relatief eenvoudig van opzet, waarbij voor een groot deel de fruittelers en boeren werden bediend met vervoer naar de Elster Kweekers Veiling in Elst. Het personenvervoer was van meet af aan minder in trek, uitgezonderd de maandagse markttram naar Nijmegen. Bovenstaand railplan is dat van het remiseterrein/emplacement van de B.S.M. zoals dat er lag van 1908 tot 1935. Van de woningen aan de Papenstraat heb ik gewoond in het een na laatste richting Gendt. Na de opbraak van het trambedrijf is het omgebouwd tot busgarage, waarbij het de naam remise bleef houden. Alle gebouwen welke geen functie hadden voor het busbedrijf, zijn na 1935 gesloopt. In 1975 besloot de Gelderse Tram Wegen (!) om de oude remise te vervangen door een functionele betonnen garage. Al is het busbedrijf jaren geleden eruit getrokken, het betonnen gebouw bestaat nog steeds. De sloop van de oude remise in 1975 heb ik zelf als joch van 8 meegemaakt, evenals de bouw van de nieuwe garage. Als laatste relikwie van de B.S.M. verdween het administratie gebouw in 1989, dat van 1945 tot 1989 diende als woonhuis voor de eigenaar Th. Steenhof van de ernaast gelegen machinefabriek De Remise, vernoemd naar de B.S.M. remise. Het railplan is omgezet voor toepassing met L.G.B. railmateriaal in het AnyRail ontwerpprogramma. Hierbij zijn 17 linkse wissels en 10 rechtse wissels (22½°) en is de totale raillengte 149,12 meter. Genoeg rijlengte om een interessant trambedrijf in model te kunnen realiseren. Het grote grijze vlak bovenin stelt het terras aan huis voor, terwijl het raster in het railplan telkens 1 m² meet, de groene vlakken is de tuin onbebouwd en het gele vlak is het remiseterrein met de daarbij behorende opstallen. In werkelijkheid kent de Karstraat in Bemmel 'n kleine 'knik', dit is in het railplan weggelaten om zo min mogelijk 'railafval' over te houden. Deze straat wordt in model benut als voetpad in de tuin om goed bij de sporen te kunnen voor onderhoud en andere noodzaken. Het tweede railplan voor Arnhem Tussen het BSM-railplan en het nieuwe wat hierboven is afgebeeld zitten 5 maanden en een mooie warme zomer. Bij nader inzien is het BSM-railplan iets te veel van het goede, gezien de vele wissels die het kent. Enerzijds jammer, anderzijds gelukkig, immers scheelt het een hoge aanschafprijs van nieuwe wissels en diens aandrijvingen. Het nieuwe plan is wel gebaseerd op het BSM-railplan, echter is beter rekening gehouden met de toekomstige inrichting van deze lange oevertuin. Desalniettemin levert dit tweede plan bijna 30 meter meer effectieve rijlengte op..! (110m) Rechte rails is qua kosten goedkoper in aanschaf dan de wat complexere wissels terwijl voor dit tweede plan geen nieuwe extra wissels nodig zijn, anders dan wat uit de oude Bossche baan afkomstig is. Bovendien zijn de mogelijkheden uitgebreider, zodat er meerdere trams tegelijk kunnen rijden. Iets wat met het oog op de toekomstige digitalisering zeker wenselijk zal zijn. ​ De basis van dit tweede railplan zal zo veel als mogelijk ongewijzigd blijven en steeds verder worden geoptimaliseerd. Het zal verderop in dit hoofdstuk beter worden toegelicht met de nodige verwijzingen. ​ Het grijze vlak rechtsboven wordt het schuurtje / hok / bedienhuisje van waaruit de baan wordt bediend. Zoals de Bossche trambaan tot op het laatst een mooie 19-inch stuurkast had, zal dezelfde stuurkast in dit schuurtje worden herplaatst, om ergens in 2023 of 2024 de eerste Arnhemse ritten te kunnen rijden. ​ De tuin is in een half jaar tijds veranderd van een woestenij naar een kale lege tuin met een zekere potentie voor een mooie nieuwe tuinbaan. De Arnhemse oevertuin in april 2022, het immense snoeiwerk was al eerder begonnen met het kaal snoeien van de coniferen op het terras. Deels zichtbaar zijn de contouren van het tuinpad naar achteren. Zoals op de volgende foto van eind juli 2022 te zien is, alle groen links van dit tuinpad is verdwenen, net als alle onkruid en de laurierhaag rechts is alvast zover teruggesnoeid dat wanneer de schutting rechts wordt geplaatst, het rooien ervan zo min mogelijk tijd kost. Deze laurierhaag was, net als de rest van de tuin, in 6 jaar niet meer bijgehouden. Het leverde 3,5 kuub of 14 (!) volle groencontainers van 250 liter vol met versnipperd groen op, waar ik tijdens het ophalen ervan, om de twee weken de mannen van ProZero meehielp deze containers te legen, zó zwaar dat ze waren... De tuin zoals deze er nu (september 2022) erbij ligt, zo goed als leeg. Het tuinpad is bestraat met klinkertjes die onder het onkruid bleken te liggen ter hoogte van de blauwe emmer achterin. Het kwam precies uit... Wie goed kijkt en het tweede ontwerp vergelijkt met de ligging van het tuinpad, ziet de overeenkomst. Het stukje dubbelspoor komt rechts ervan te liggen en ter hoogte van de houten tuinstoel beginnen de opstelsporen. Links waar de kabellus ligt, is er een lichte verhoging, dit wordt uiteindelijk vereffent om zo min mogelijk hoogteverschillen te hebben in de tuinbaan. De sporen zullen meerdere malen dit tuinpad kruisen, hiervoor zal een speciale betonnen constructie moeten worden gemaakt. Het terras achter het huis ligt 20 cm hoger dan de tuin, wat mooi uitkomt. Het bedienhuisje komt links achterin te staan t.h.v de houten tuinstoel, dit is 15 meter gemeten vanaf de terrasrand... Om onze labradors ook wat speelruimte te gunnen, worden de lege vlakken zo veel als mogelijk gevuld met gazon. ​ Het railplan is iets gewijzigd, het heeft twee opstelsporen erbij gekregen rechtsonder. Hiervoor is het wisselplan aangepast en hebben de twee wissels bovenin nieuwe nummers gekregen, nl. wissel 14 en 15. Voorts krijgen alle wissels een complete revisie en wordt voor het eerst een complete opsomming van gegevens hiervan gemaakt. Dit met het oog op de aanstaande digitalisering van de buitenbaan, waarbij alle wissels kunnen worden geprogrammeerd. Hierbij krijgen ze elke een eigen adres, waarbij het bestaande wisselnummer leidend blijft. Als deze digitalisering is gerealiseerd, betekent dit een grote vereenvoudiging van de electrische installatie. In plaats van forse stuurkabels van de stuurkast naar de wisselstraten, blijft er eigenlijk alleen een twee aderige ringkabel van 6mm² langs het spoor om de voedingsspanning te distribueren. Dit om bij een slechte spoorlas (is bijna uitgesloten met het toegepaste systeem) toch verzekerd te zijn van rijspanning. Ook de 19-inch stuurkast komt te vervallen, de digitale apparatuur past op een klein schapje... Wederom een wijziging in het nieuwe railplan. Een opwaardering naar versie 2 ditmaal, waarbij de gehele baan opgedeeld is in secties met sectienummers en spoornummers, alsook een vernummering van alle wissels. Verder is het plan opgemaakt zonder terras, is in hoogte aangepast van 6,4 naar 6,5 meter en is in breedte ingekort van 27 naar 19 meter. Het hele railplan valt globaal in 4 stukken te verdelen, de groene A lus, de blauwe remisesporen, de rode C lus en de gele D lus. De wisselnummers zijn nu gekoppeld aan de lussen waarvan deze deel uit maken. Als voorbeeld wissel A2, dit is het eerste wissel in sectie AC. ​ In het hele plan zijn 5 mogelijkheden tot rondrijden ingebouwd. Laagste sectienummer is A (links onderin) en het hoogste is DD. De logica hierachter valt goed te verklaren: sectie A begint met wissel A1, uitgaand van railverkeer linksom. Hierna komt wissel A2; links naar sectie AC, rechtuit naar wissel B1 in sectie B. Volgen we sectie AC, dan komen we bij de wisselstraat: weer links naar sectie AA, via de wissels A3 en A4. Dan volgen we sectie AA en komen weer uit bij wissel A1 om de groene lus compleet te maken. Dus eerst A, dan AC, dan AA terug naar A. De 2e lus is via de secties A, B, spoor 1, C en via de wisselstraat en AA terug naar A. De 3e lus is via de secties A, B, spoor 1, C en de wisselstraat over D, D1 (of D2), DB en DA naar A (dit is de grootste lus) De 4e lus is via de secties A, AC en via de wisselstraat over D, D1 (of D2), DB en DA naar A De 5e lus is via de secties D, D1 (of D2), DB en DD terug naar D. ​ oud wissel nr / nieuw wisselnummer 1A t/m 1D / A4 - A3 - C2 - C1 2 / D1 3 / D4 4 / A1 5 / A2 6 / B1 7 / B2 8 / B3 9 / B4 10 / B5 11A / B6a 11B / B6b 12 / B7 13 / reserve 14 / D2 15 / D3 ​ Naast deze vernummering is ook het remiseterrein 'omgegooid'. Inrijwissel B1 ligt nu direct achter het eerder beschreven wissel A2. Het remisegebouw maakt nu deel uit van de rechtse blauwe lus en levert 1,5m meer spoorlengte per remisespoor op. ​ Het lijkt allemaal wat overtrokken; de vele wijzigingen terwijl er nog geen meter spoor is aangelegd. Let wel, beter wijzigen op een tekentafel, dan het aanpassen van een baan die reeds in de tuin ligt. Bovendien wordt het railplan op deze manier tot in de puntjes geperfectioneerd... De vorige baan in 's-Hertogenbosch werd ook met een railplan aangelegd, doch werd (door enthousiasme) te vroeg begonnen met het verleggen en verzagen van railstukken en telkens wijzigen van het baanlichaam. Dit wil ik nu proberen te voorkomen, daarnaast is de overstap naar digitaal rijden aanstaande. Hierbij is de grote stuurkast niet meer nodig, met forse stuurkabels naar de wisselstraten. Deze overstap is nog in ontwikkeling (oktober 2022) en hieraan zal zeker een eigen hoofdstuk worden gewijd op deze site. Vooralsnog maar op de ouderwetse analoge wijze de baan ontwerpen. ​ Bovenstaand een afbeelding van in Excel gemaakt ontwerp voor de sectieborden en de wisselnummers. Alle wissels zijn inmiddels voorzien van het juiste nummerschildje. Voor de sectieborden wordt nog een oplossing gezocht in de mogelijkheid of de borden laag of hoog geplaatst worden naast de baan. Hiervoor moeten nog metalen paaltjes gemaakt worden, waaraan de borden gemonteerd worden. En passant zijn in de afdruk meteen 4 stuks waarschuwingsborden voor de tram meegenomen. Omdat de baan zoveel als mogelijk is gesitueerd in de jaren 50/60 van de 20e eeuw, zijn ook de verkeersborden hieraan uitgevoerd.​

M.B.S. materieelstaat In deze materieelstaat komt alle materieel voor welke dienst doet of heeft gedaan. De volgorde is van indienststelling Mutatie datum 11 nov. 2023 Voertuig Status Bouwnr. Opmerking R.T.M. M 67 In dienst 001-Z01/93 Eerste loc R.T.M. MABD 1602 'Reiger' Verkocht 002-Z02/93 R.T.M. Ouddorp museum R.T.M. M 1806 'Bergeend' In dienst 003-Z03/94 M.B.S. EL 106 - AB 13 D I Verkocht 004-Z04/95 R.T.M. Ouddorp museum R.T.M. loc serie 51-58 Verkocht 005-Z05/95 R.T.M. Ouddorp museum N.B.M. 50 Verkocht 006-Z06/95 R.T.M. 638 Verkocht 007-Z07/95 R.T.M. Ouddorp museum M.B.S. 331 Verkocht 008-Z08/95 R.T.M. Ouddorp museum O.E.G. 102 Verkocht 009-F01/96 R.T.M. Ouddorp museum M.B.S. EL 102 D V In dienst 010-Z09/03 M.B.S. 220 Gesloopt 011-Z10/03 Frame naar M.B.S. 701 (reinigingswagen) G.T.N. 32 Opgeschort 012-Z11/06 Opgeborgen M.B.S. 48 In dienst 013-F02/19 R.T.M. M 1652 'Puttershoek' In dienst 014-Z12/20 M.B.S. EL 104 D III In dienst 015-Z13/20 M.B.S. AB 14 D III In dienst 016-Z14/20 B.S.M. 10 Verkocht 017-Z15/21 Particulier M.B.S. 45 'Venlo' Opgeschort 018-Z16/23 Wacht op tekening Zillertal 2 Gesloopt 019-F03/19 Aandrijving naar R.T.M. M 1652 'Puttershoek' M.B.S. 299 In dienst 020-O01/21 Personeelswagen M.B.S. 124 In dienst 021-O02/21 M.B.S. 49 In dienst 022-F04/19 G.T.N. 9 Gesloopt 023-F05/20 Gesloopt en hergebruikt voor M.B.S. B 28 G.T.N. 107 Gesloopt 024-F06/20 Gesloopt en hergebruikt voor M.B.S. B 28 B.S.M. motorrijtuig Verkocht 025-O03/20 Particulier M.B.S. 501 In dienst 026-F07/21 M.B.S. 801 In dienst 027-O04/23 M.B.S. 401 Gesloopt 028-F08/19 Frame in delen naar M.B.S. 402 en 404, restdelen naar 702 M.B.S. 402 In dienst 029-O05/19 M.B.S. 404 In dienst 030-O06/19 M.B.S. 406 In dienst 031-O07/23 Rh.B. As 1161 Verkocht 032-F09/20 Particulier Rh.B. B 2224 Verkocht 033-F10/20 Particulier M.B.S. EL 101 In dienst 034-Z17/22 M.B.S. AB 1 In dienst 035-Z18/23 M.B.S. AB 7 In dienst 036-Z19/23 M.B.S. 275 In dienst 037-F11/20 M.B.S. 276 In dienst 038-F12/20 M.B.S. 277 In dienst 039-F13/20 M.B.S. 278 In dienst 040-F14/20 M.B.S. 332 In dienst 041-F15/21 M.B.S. 337 In dienst 042-F16/21 M.B.S. 341 In dienst 043-F17/21 M.B.S. 701 In dienst 044-Z20/03 M.B.S. 702 In dienst 045-O08/23 M.B.S. B 27 In dienst 046-O09/20 M.B.S. B 28 In dienst 047-O10/23 M.B.S. EL 105 D II Verwacht 048-Z21/23 M.B.S. AB 12 D II Verwacht 049-Z22/23 M.B.S. 704 In dienst 050-F18/23 Overgenomen van extern bedrijf M.B.S. 705 In dienst 051-F19/23 Overgenomen van extern bedrijf M.B.S. 703 In dienst 052-F20/23 Overgenomen van buitenlands bedrijf R.T.M. MABD 1801 'Sperwer' Verwacht 053-Z23/23

M.B.S. AB 1 Het zevende model is de M.B.S. AB 1, waarbij, net als de AB 7 en AB 14, onder andere de Allan statie afbeelding uit 1913 van de AB 1 en de originele tekeningen als voorbeeld dienden. Dit zelfbouw rijtuig heeft het standaard LGB fabrieksrijtuig R.T.M 1301 vervangen. De bouw is op 17 september 2021 gestart en op 10 april 2023 afgerond. Door enkele tussentijdse projecten en de verhuizing van de werkplaats, werd de afbouw ervan planmatig opgeschoven en op 5 maart 2023 hervat. M.B.S. AB 1 is sinds 10 april 2023 in dienst. M.B.S. AB 7 Het achtste model is de M.B.S. AB 7, waarbij, net als de AB 1 en AB 14, onder andere de Allan statie afbeelding uit 1913 van de AB 1 en de originele tekeningen als voorbeeld dienden. Dit zelfbouw rijtuig heeft het standaard LGB fabrieksrijtuig R.T.M 1306 vervangen. De bouw is op 17 september 2021 gestart en op 15 april 2023 afgerond. Door enkele tussentijdse projecten en de verhuizing van de werkplaats, werd de afbouw ervan planmatig opgeschoven en op 5 maart 2023 hervat. M.B.S. AB 7 is sinds 14 april 2023 in dienst. Bouwverslag van M.B.S. AB 1 en AB 7 De bouw van Maas Buurt Spoorweg mij. rijtuigen AB 1 en AB 7 werd op 17 september 2021 gestart en is op 14 april 2023 afgerond Voor deze twee rijtuigen lagen nog profielen voor beide frames op voorraad. De beide rijtuigen zijn een mooie aanvulling op tramstel D III en het andere tram materieel. Een voorbeeld hiervan is de onderstaande afbeelding, waarbij de D III met twee extra rijtuigen op 1 juli 1940 onderweg is van Nijmegen naar Gennep, ter hoogte van het Molenaarshuis en kort voor de halte in Molenhoek (dit pand bestaat nog steeds en de tramhalte is nu bushalte) foto: W.D.J. Cramer (archief N.V.B.S.) ​ Na de opgedane ervaring met de bouw van de AB 14, werd voortvarend begonnen met de AB 1 en AB 7. Veel kleine foutjes werden meteen anders uitgevoerd, waaronder het afschuinen van de teakschroten, het volledig doorleggen van de daken tot op de ronde hoeken, het separaat aansluiten van de stroom afnemende assen. Sinds begin april 2023 is de bouw van een vierde rijtuig, de AB 12, goedgekeurd. Hiervan wordt een separaat bouwverslag geschreven, evenals voor de bijbehorende motorwagen EL 105. Deze twee voertuigen zullen samen het tweede tramstel D II gaan vormen. ​ ​ Een kopie van de originele Allan werktekening van M.B.S. AB 1 - AB 10 is gebruikt voor de bouw van beide rijtuigen en waar nodig in maatvoering aangepast, de rijtuigen AB 1 - 10 waren in werkelijkheid 20 cm korter (in model is dit 8,9 mm), in model zullen de AB 1 en de AB 7 gelijk zijn aan de AB 14. ​ 17 september 2021, ​ De beide frames van de M.B.S. rijtuigen, hier al gedefinieerd als AB 1 en AB 7, zijn op lengte gemaakt voor constructie. Het bouwen van beide rijtuigen zal tegelijkertijd en op dezelfde wijze gebeuren als de bouw van de AB 14. Van de AB 7 zal een van de twee lange profielen uit twee aan elkaar gelaste delen bestaan, dit maakt voor het rijtuig zelf, de stijfheid van het frame en het eindresultaat niets uit en zal niet zichtbaar zijn. ​ ​ 18 september 2021 Het tweede frame deel van de AB 7 is aan elkaar gelast. Twee van deze gelijke framedelen vormen dan samen weer het frame. ​ De beide gelijke framedelen Beide framedelen zijn samengesteld tot één frame, in dit geval dat van de AB 7. Voor de AB 1 is uiteraard dezelfde procedure toegepast. Links in het midden van het frame is het koppelstuk van de twee stukken profiel te zien. Op het dak van de AB 14 liggen de frame profielen klaar voor de AB 1... 19 september 2021 De frames van de AB 1 (links), de AB 7 (midden) en de voltooide AB 14 (rechts) naast elkaar in de werkplaats. De AB 1 en AB 7 staan op hun (nog niet aangepaste) draaistellen met tijdelijke assen. Net als bij standaard L.G.B. rijtuigen, hebben deze rijtuigen de koppelingen aan de draaistellen gemonteerd, niet aan het frame. Bij de AB 14 zijn de koppelingen wel aan de wagenbak gefixeerd, maar dit heeft tot op heden nog geen problemen opgeleverd. Dan blijft de regel dat de minimale boogstraal van het spoor één meter (r=1000mm) moet zijn, dit is een bewuste keuze geweest. Bogen kleiner dan dit zullen onherroepelijk ontsporingen tot gevolg hebben. Beide rijtuigen krijgen t.z.t. ook gelagerde assen met stroomafname. De volgende stap is het aanbrengen van het stoot- en trekwerk, de lichtgasreservoirs, de extra gewichten, de opstaptreden, de vele framesteunen van de bakken en de frame ondersteuningen. Hiervoor zijn de benodigde onderdelen besteld en het wachten is nu op de levering ervan... ​ 22 september 2021 ​ Van beide frames zijn de gewichten (+/- 300 gram elk) gefixeerd om de goede loopeigenschappen te waarborgen. Omdat de rijtuigen een houten opbouw krijgen, is het eigen gewicht niet toereikend. Ook zijn de draaistelkommen en de taatsen aangebracht en de gelagerde assen besteld. Eén set gelagerde assen, benodigd voor één enkel draaistel, kost €44,90... Voor twee rijtuigen is dit dus 4x, maar dan zijn de loopeigenschappen meer dan uitstekend. De draaistellen zijn inmiddels aangepast (de bussen voor de stroomafname stiften zijn verwijderd) en de koppelingen zijn aangebracht. 16 oktober 2021 De beide frames in een volgend stadium, waarbij het frame van de AB 7 nu alle kleine details gesoldeerd heeft. Voor de AB 1 zal dat vandaag gebeuren, waarna de volgende stap het aanbrengen van de vloerplaten volgt. Voortijds zullen beide frames eerst zwart geschilderd worden. Deze nieuwe methode pas ik voor het eerst toe, zodat het houtwerk van de bakken geen zwarte verfvegen krijgt, wat nadien moeilijk te verwijderen is. Ook hebben beide rijtuigen hun definitieve gelagerde assen, zoals eerder aangegeven. Per draaistel krijgt elke as een connector die weer op een print wordt gekoppeld, zodat voor onderhoud niets los gesoldeerd hoeft te worden. De bufferplaten worden binnen afzienbare tijd gemonteerd, maar voor het schilderen (de bufferhulzen zijn nog niet op maat gemaakt). ​ 17 oktober 2021 M.B.S. AB 7 is met de montage van de opstaptreden en framesteunen als eerste gereed voor verdere afbouw. Op de lichtgastank en de bufferplaten na (deze zijn in bestelling) kan begonnen worden met de bovenbouw. De M.B.S. AB 1 volgt spoedig... Achter de AB 7 staat de EL 104. ​ 21 oktober 2021 Detailfoto van de electrische installatie onder de wagenvloer van de M.B.S. AB 1. De printplaat bevat eigenlijk alleen maar doorverbindingen en twee connectors (links aan de printplaat), waaraan beide stroomafnemende assen worden aangesloten. Blauw is Rail +, Grijs Rail -, Rood verlichting + en Zwart verlichting -. Voor dit principe is gekozen om het onderhoud te vereenvoudigen, beide rijtuigen zijn gelijk hierin. ​ ​ 21 oktober 2021 M.B.S. AB 1 ligt ondersteboven en de M.B.S. AB 7 staat erachter, gereed voor de bovenbouw. Beide frames zijn al zwart geschilderd. Achter de AB 7 staat nog de EL 104. ​ 24 oktober 2021 Uittekenen en uitsnijden van de (binnen)zijwanden en tussenschotten van de AB 1. Aan de zes tussenschotten worden nog de buitenste twee eindschotten toegevoegd in teak. Deze eindschotten zijn zichtbaar op de balcons. Alle tussen schuifdeuren zullen gesloten worden uitgevoerd, het is zinloos om deze beweegbaar te maken, zeker als het dak permanent zal worden verlijmd met de wagenbak. Ook de balcon schuifdeuren naar buiten zullen worden gefixeerd. ​ 30 oktober 2021 Van de AB 1 zijn reeds de wanden gemonteerd, ernaast de nog lege AB 7. De constructie is gelijk aan de AB 14 (schuin erachter), waarbij duidelijk deze wijze van bouwen zichtbaar is. Eerst de binnenwanden en tussenschotten, dan tegen de binnenwanden de ruitplaten (dit geeft de bak de stevigheid) en als laatste de teakhouten buitenzijde (sandwich-principe). Van de AB 7 liggen deze binnenwanden en ruitplaten al klaar, de tussenschotten moeten nog gesneden worden. De deze week geleverde nazending van een eerdere order voor profielen, gaf de gelegenheid om ook de bufferplaten op beide rijtuigen te monteren. De benodigde geprofileerde houten platen voor de bankjes is ook geleverd, zodat ook deze kunnen worden gemaakt. Voor de AB 14 is één extra dubbel bankje gemaakt, deze komt in een van beide rijtuigen (deze ligt met orderformulier op het dak van de EL 104). ​ 21 januari 2022 Na de voltooiing van B.S.M. 10 pakken we de draad op voor deze twee M.B.S. rijtuigen. Van de AB 1 was de opbouw 2 mm te hoog, dus kon alles weer van het chassis gedemonteerd worden, om deze aanpassing door te voeren. Tijdens deze demontage verloor het chassis alle opstaptreden, deze zullen opnieuw moeten worden vervaardigd en aangebracht worden. Nu de werkplaats de beschikking heeft over betere bewerkingsmachines, zal het bouwproces ook iets sneller verlopen. ​ 30 april 2022 Door de verhuizing is al het werk aan beide rijtuigen stil komen te liggen. Nu de werkplaats weer is opgebouwd en ingericht kan het werk worden hervat. Eerst zullen van de AB 7 de opstaptreden moeten worden vervangen, daar deze zijn gesneuveld met het verlagen in hoogte van de opbouw. ​ ​ 4 maart 2023 Na ruim 11 maanden heeft de werkplaats de werkzaamheden aan de AB 1 en AB 7 hervat. Beide rijtuigen hebben voorrang gekregen op elk ander werk of project. ​ 6 maart 2023 Van de AB 7 zijn de tussenwanden met schuifdeuren geplaatst, de kopwanden volgen spoedig, evenals de zijwanden. Hierna kan worden begonnen met de buitenbekleding van teak. ​ 8 maart 2023 De zijwand van de AB 1 wordt bekleedt met de verticale schroten, elk 47x5x1mm in afmeting. De andere zijde is inmiddels gereed. Bovenlangs de afwerkingslat van 1,5mm dik die over de gehele lengte de overgang afdekt tussen de raampartij en het dak. ​ 8 maart 2023 Aan de andere zijde zit de overgangslat tussen raampartij en dak tussen de lijmklemmen. De AB 1 is nu zover gevorderd, dat de balcons gebouwd kunnen worden. Maar eerst moet de AB 7 worden voorzien van deze verticale schroten.... ​ 9 maart 2023 Detail opname van de zijwand van de AB 7 waarbij goed zichtbaar de doorzichtige lexaanplaat als dragend deel de wagenbak vorm geeft. De verticale schroten aan de buitenzijde en het triplex aan de binnenzijde dienen alleen ter decoratie. Deze constructie voldoet prima en geeft op deze wijze de mogelijkheid juist dat type rijtuigen te bouwen, dat meestal door de complexe bouwwijze, links gelaten wordt. Ook de Metallurgique-rijtuigen van bijvoorbeeld de R.T.M. kunnen prima op deze wijze gebouwd worden. ​ 12 maart 2023 'n Saaie regenachtige zondagmiddag is prima te benutten voor het nodige zaagwerk om de vele zitplaatsen te maken voor de AB 1 en AB 7. ​ 12 maart 2023 Van rijtuig AB 7 zijn deels al de banken geplaatst in de 2e klasse, de rest ligt klaar. Hierna ondergaat de AB 1 dezelfde procedure. ​ 14 maart 2023 Beide rijtuigen hebben nu hun interieur gekregen. De vloer van het 2e-klasse compartiment van de AB 1 is iets groener dan van de AB 7. De volgende stap is de bouw van 4 balcons. Links de AB 1, rechts de AB 7. ​ 16 maart 2023 De opbouw van één der balcons van de AB 1. Het prominent zichtbare blok hout boven de deuropening is de overbrugging van de schuifdeur naar de dakrand. Het vaste deel naast de schuifdeur is al verlijmd, de schuifdeur zelf staat onbewerkt tegen de tussendeur naar het 2e klasse compartiment. ​ 19 maart 2023 M.B.S. rijtuig AB 1 heeft inmiddels één dicht balcon. Om een indruk te krijgen van de rijtuignummers, is het nummer reeds aangebracht. Deze letters zijn met de hand geschilderd, omdat de printer geen witte letters afdrukt (helaas). Omdat de nummering definitief is, wordt het nummer rechtstreeks op het kale hout geschilderd. Bij het aflakken zal het onder de blanke lak beschermd zijn. ​ Wat de blanke lak voor invloed heeft op blank teakhout, is hier goed te zien 19 maart 2023 Er moet nog genoeg aan het rijtuig gebeuren, maar om het hout te beschermen tegen verkleuring door vette vingerafdrukken en beschadigingen is het alvast in de eerste laklaag gezet. Ook zijn aan beide zijden de maatschappijnaamborden aangebracht, verlijmd op het blanke hout. ​ 22 maart 2023 De AB 1 nog zonder dak en in de eerste laklaag is tijdelijk tussen ander M.B.S. materieel gezet, teneinde ruimte te maken in de werkplaats voor de verdere afbouw van de AB 7. Tot het moment dat de AB 7 net zover is als de AB 1 op de foto, worden van beide rijtuigen de daken geplaatst waarna de tweede laklaag erop gaat. Als dat is voltooid volgt de oplevering... ​ 26 maart 2023 Van rijtuig AB 7 wordt de laatste balcondeur aangebracht, waarna het werken met teakhout is voltooid. Hierna volgt het aanbrengen van de remleiding met afsluiter en de stoomverwarmingsleiding met afsluiter aan de zijde van de 1e klasse (links op de bovenstaande foto). Daarna worden de klasse-aanduidingen en de rijtuignummers aangebracht, gevolgd door het in de 1e vernislaag zetten van het teakhout. 27 maart 2023 Beide rijtuigen zijn nu zover gereed dat het dak erop kan. Beide staan in de 1e laklaag en alle beslag is aangebracht, maar moet nog wel zwart geschilderd worden. De zwarte verf hiervoor staat in bestelling. Als de daken afgewerkt en de zwarte verf is aangebracht, krijgen beide rijtuigen de 2e eindlaklaag en kunnen ze opgeleverd worden. ​ 28 maart 2023 ​ Het op maat maken van de dakplaat van AB 7 ​ 28 maart 2023 Dezelfde dakplaat, nu geklemd tussen twee metalen strips om de kromming van de daklijn te verkrijgen. Het belangrijkste in deze fase is het regelmatig natmaken van de bovenkant van de dakplaat. De kromming is iets meer dan nodig is voor het rijtuig, maar hout is een natuurproduct en zal altijd iets willen terugveren naar de oorspronkelijke vorm. Na 'n paar uur regelmatig natmaken volgt een nacht van drogen. Dan wordt opnieuw het hout nat gemaakt, waarna het met een warme föhn snel wordt gedroogd, zodat het hout de vorm wat meer vasthoudt. ​ 28 maart 2023 Een serie afbeeldingen van het pas maken en vormen van de dakplaat op de rijtuigen. Bovenstaande afbeelding is het pas maken van de dakplaat, waarbij er iets overstek is gehouden, bij de AB 14 is dit niet gebeurd. De overstek wordt uiteindelijk weer verwijderd, zodat de zijwand naadloos overgaat in het dak. Voor de ondersteuning en bevestiging van de lichtkap steken de tussenwanden door de dakplaat heen, het vormt zo een zeer stevig geheel. ​ Na het verlijmen en 'n nacht uitharden van de lijm zijn rijtuig en dakplaat gevormd tot een geheel. De aflopende delen boven de balcons zijn nadien verlijmd, waarna de gehele plaat rondom wordt aangepast aan de vorm van het rijtuig. Tijdens het uitharden van de verlijmingen op de AB 7, wordt de dakplaat voor de AB 1 gekromd met water tussen twee strips. Daarop volgt een herhaling van het voorgaande, maar dan zijn we weer 24 uur verder... 30 maart 2023 Rijtuig AB 1 heeft een cruciale wijziging gehad in de vorm van togen voor de zijwand versteviging. Voor deze update zal het reeds bevestigde dak van de AB 7 los moeten worden genomen en opnieuw moet worden vervaardigd. In werkelijkheid hadden de rijtuigen deze versteviging niet. Bij de AB 7 was al een soort van versteviging gemaakt, echter zonder bevredigend resultaat. Naast de AB 1 ligt de inmiddels gekromde dakplaat klaar voor verwerking. 30 maart 2023 Van de AB 7 is het eerste dak zonder noemenswaardige beschadigingen weer verwijderd om de extra dwarsspanten te kunnen aanbrengen zoals dit ook bij de AB 1 is gebeurd. Ook voor de lichtkap is dit beter, daar deze support heeft aan deze spanten. ​ 30 maart 2023 Het verlijmen van het dakdeel boven het 1e klasse balcon, aan de andere zijde is dit net gedaan, gezien de klemmen en lijmtangen. De dak uitsparing lijkt wat vreemd, maar dit is het minimale wat eruit moest om een mooie en stevige afwerking te krijgen. ​ 4 april 2023 Beide rijtuigen staan klaar om de lichtkappen op de daken te plaatsen, nadat de verlichting werd aangebracht. Het concept voor de verlichting is gelijk aan dat van de AB 14, zes LED's verdeeld over de compartimenten, gebufferd met een elco van 470 µF. Voor de lichtkappen moeten vier stuks zijwanden gesneden worden uit triplex 1mm plaat, plus vier gelijke stroken van lexaan voor het glas. Ook dit is een zeer bewerkelijke klus, maar het resultaat is er dan ook naar. Gezien voorraad in een magazijn feitelijk dood kapitaal is, wacht de werkplaats weer op de bestelde onderdelen. In dit geval de figuurzaag (deze was nog niet aanwezig), de eerder aangevraagde zwarte verf voor de chassisdelen en nog wat andere zaken. Wanneer deze fase is afgerond, komt de laatste stap; de strook dak boven op de lichtkappen. Deze bestaat uit drie delen, twee stroken links en rechts met midden over de brede strook. Op bovenstaande foto liggen links naast de AB 1 de vier gezaagde stroken waaruit 32 kleine raampjes gezaagd moeten worden... ​ 8 april 2023 ​ Links de AB 7 en rechts de AB 1, met ertussen de dakplaat voor de AB die gekromd wordt. Beide rijtuigen hebben de bovenlichten, de laatste fase is de midden dakplaat. 9 april 2023 ​ De AB 1 is, op wat kleine details en schilderwerk na, gereed en heeft eindelijk z'n dak er volledig op zitten. Deze laatste fase is nogal bewerkelijk, omdat hier aardig wat buigwerk in zit en je tevens de rechte daklijn in de gaten moet houden. Eenmaal gelijmd en uitgehard zijn er geen wijzigingen meer mogelijk. 10 april 2023 ​ Rijtuig M.B.S. AB 1 is opgeleverd en gereed voor indienstname. De AB 1 is na de AB 14 het tweede zelf gebouwde rijtuig uit de M.B.S. werkplaats, het derde (AB 7) staat te wachten op het afmonteren van het dak ​ ​ 14 april 2023 ​ Rijtuig M.B.S. AB 7 is opgeleverd en gereed voor indienstname. De AB 7 is na de AB 14 en de AB 1 het derde zelf gebouwde rijtuig uit de M.B.S. werkplaats. Met de oplevering van M.B.S. AB 1 en M.B.S. AB 7 is na bijna 19 maanden dit project afgerond. Het waren niet de meest makkelijke rijtuigen om te bouwen, mede door de lichtkap op de daken, maar het resultaat is er dan ook naar. De ervaring welke werd opgedaan met de bouw van de M.B.S. AB 14, is zichtbaar toegepast. Zichtbaar in een rechtere daklijn, versteviging (dak en zijwand ondersteuning), koppelingen aan de draaistellen en gefixeerde deuren, alleen de deuren op het stuurstand balcon van de AB 14 kunnen open. Het hiernavolgend project, M.B.S. tramstel D II, zal de EL 105 als motorwagen en de AB 12 als stuurstand rijtuig worden gebouwd. Deze AB 12 zal (voorlopig) het laatste M.B.S. rijtuig zijn, wat door de M.B.S. werkplaats wordt gebouwd en de EL 105 als laatste motorwagen. Het is na voltooiing mogelijk om de AB 14 en de AB 12 als stuurstand rijtuigen te kunnen uitwisselen, al werd dit in werkelijkheid niet gedaan, de EL 105 heeft nooit met de AB 14 gereden en de EL 104 niet met de AB 12. Anders dan de andere Allan-rijtuigen, wordt de AB 12 als enige met ventilatie ruitjes uitgerust. Meer uitleg hierover in de bouwverslagen van de D II.

Nieuws en wijzigingen in 2022 Onderstaand alle nieuws items van 2022. Voor nieuws items van 2023 klik hier Voor nieuws items van 2021 klik hier ​ ​ 20-12-2022 Waarschijnlijk vraagt U zich af waarom het stil is in de M.B.S. werkplaats... Ik kan U geruststellen met de gedachte dat het gelukkig ontbreekt aan een beetje inspiratie mijnerzijds, daarnaast heeft het personeel vroegtijdig verlof gekregen. Natuurlijk kunnen we onverdroten door blijven gaan met deze prachtige hobby, maar er is (gelukkig) meer dan dat. Er komt een (Kerst) vakantie periode aan van maar liefst twee weken, waarin de spreekwoordelijke draad weer zal worden opgepakt. Vanuit de M.B.S. werkplaats in Arnhem wenst de gehele directie U een gezegende Kerst en een voorspoedig 2023. Tot volgend jaar! 11-11-2022 Het G.T.N. (Nijmeegs) tramstel emw 9 + ahr 107 wordt omgebouwd naar een G.E.T.A. (Arnhems) tramstel. Reden hiervoor is dat het casco voor de G.T.N. emw 32 (nog steeds) wacht op afbouw en bij voltooiing er twee Nijmeegse trams bestaan. De wagennummers zijn wederom fictief en opvolgend aan het toenmalige grootbedrijf. Voor de motorwagen wordt dit G.E.T.A. emw 22 en het aanhangrijtuig G.E.T.A. ahr 51. De motorwagen zal de karakteristieke Arnhemse schuine voorruiten en klapdeuren krijgen. 10-11-2022 De B.S.M. motorwagen heeft een forse upgrade gehad, waarbij alle deuren zijn vervangen, de (enige) in- en uitstapdeur beweegbaar is gemaakt, de juiste kleur is toegepast en het dak een zandkleur heeft gekregen. De upgrade was nodig vanwege de provisorisch dichtgemaakte deuren van hout, waarvan er al één uit lag. Een foto van deze motorwagen is hier te vinden. 04-11-2022 Rongenwagens M.B.S. 402 en 404 hebben nu de rongen rondom staan en de opliggende bordessen zijn verwijderd. Bij het grootbedrijf hebben deze rongenwagens nooit rembordessen met hekwerk gehad. Op M.B.S. 402 is voor transport van motortrucks, draaistellen en wielassen geleiderails aangebracht. Kijk bij 'materieel/getrokken fabrieks goederenwagens' voor foto's van deze wagens. 02-11-2022 Loc 48 is uitgerust met een zeer goed werkend video-schouwsysteem. Hiermee is het mogelijk middels besturing via een app om foto's van bepaalde situaties te maken, alsook video opnamen. Het systeem is hiervoor uitgerust met een 32GB geheugenkaart, maar het is ook mogelijk rechtstreeks te streamen naar de mobiele telefoon. 01-11-2022 Na proefnemingen is reinigingsloc nr. 3 gemuteerd in het materieelbestand in reiniging en inspectieloc M.B.S. 48. De loc heeft tijdelijk een video schouw systeem aan boord gehad, doch sneuvelde 1 van de 2 printen tijdens de test. De directie heeft besloten de proefneming een permanent karakter te geven, voor de loc is een nieuwe camera besteld. Kende het proefsysteem 2 camera's, het nieuwe systeem heeft er maar 1, wat voldoende bleek. Ook heeft loc 48 een nieuwe livrei met de 'oude' loc kleur waarmee destijds de Hohenzollern stoomloc's van het grootbedrijf mee hebben gereden. De rapportage van het aanpassen van de loc is hier te lezen. Momenteel verblijft de loc op het testspoor in de werkplaats, in afwachting van het nieuwe video-schouw systeem. 13-10-2022 Wagen O.E.G. 4141 is per vandaag te koop en is eventueel te ruilen tegen een LGB gesloten wagen als bijv. de 4035. Een e-mail naar modelbuurtspoor@outlook.com volstaat voor contact. M.B.S. 220 zal niet worden herbouwd en is in de materieellijst afgevoerd, de M.B.S. heeft nog voldoende gesloten goederenwagens ter beschikking. Het onderstel van de 220 zal worden hergebruikt voor de 701 met dezelfde functie als de 702 ook had. Van de 702 zullen de reinigingsschoenen worden hergebruikt onder de 701, waarna de 702 zal worden afgevoerd. Hierna heeft de M.B.S. alleen nog gesloten wagens, platte wagens, bakwagens en rongenwagens als goederenwagens in dienst. 11-10-2022 Wagen R.T.M. PD 299 is per vandaag te koop en is eventueel te ruilen tegen een LGB gesloten wagen als bijv. de 4035. Een e-mail naar modelbuurtspoor@outlook.com volstaat voor contact. ​ 11-10-2022 De werkplaats heeft vandaag loc 48 opgeleverd, waarmee dit de eerste machine is in N.B.D.S. / M.B.S. blauw. Alle M.B.S. stoomtramloc's van het grootbedrijf hadden destijds deze blauwe kleur. Een afbeelding en meer informatie over deze loc is hier terug te vinden. ​ 09-10-2022 De werkplaats heeft vandaag de L.E. 101 opgeleverd, waarmee dit nieuwbouw project is afgerond. Het is nu ook aantoonbaar waarvan de drie houten motorwagens afkomstig zijn. Het volledige bouwverslag is hier te lezen. ​ 27-09-2022 De logistieke afdeling deelde mede dat het aantal boutjes en moertjes 1mm drastisch is teruggelopen door de bouw van de EL 101 en de 220. Alleen al in de EL 101 zijn bijna 600 stuks verwerkt, een kostenpost van bijna €450,-.... Het zullen voorlopig de laatste modellen zijn met deze bouwwijze. Hierna volgen alleen nog de AB 1, AB 7, De R.T.M. AB 1501 en MABD 1801 'Sperwer' worden in polystyreen vervaardigd. 22-09-2022 ​ Zo goed als alle foto's op deze website kunnen vergroot worden weergeven door simpelweg erop te klikken. Bij nogmaals klikken op de vergrote foto verdwijnt deze weer voor verder navigeren op de site. ​ 20-09-2022 ​ Bij wijze van proef bestaat nu de mogelijkheid om de foto's op deze website vergroot te laten weergeven door simpelweg erop te klikken. Bij nogmaals klikken op de vergrote foto verdwijnt deze weer voor verder navigeren op de site. Vooralsnog alleen de foto's in het verhaal over het grootbedrijf , de rest volgt spoedig. 02-09-2022 ​ De M.B.S. werkplaats is weer in bedrijf na de mooie warme zomerperiode. Om ruimte te maken in de werkplaats voor de verdere bouw van de AB1, AB 7 en EL 101, moest eerst de gesloten goederenwagen M.B.S. 220 worden voltooid. Na goedkeuring van de directie is besloten dit werk aan de 220 in de planning naar voren te halen. Men is reeds aangevangen met herstelwerk waarbij het oude frame deels zal worden vernieuwd. Het herstelwerk aan de 220 is hier te lezen en dit verslag wordt regelmatig aangevuld met informatie en foto's ervan. Na voltooiing van dit herstelwerk staan de AB 1 en AB 7 gepland voor afbouw. Daarna volgt de EL 101. 10-08-2022 ​ De aankondiging van de bouw van R.T.M. AB 1501 en R.T.M. MABD 1801 'Sperwer' is tot nader bericht opgeschort vanwege de lage personeelsbezetting van de M.B.S. werkplaats en het (te) warme zomerweer. 08-08-2022 De werkplaats heeft de bakken van M.B.S. 281 en 282 weer voorzien van frames zodat beide platte wagens weer ingezet kunnen worden. Hiervoor is de stortwagen O.E.G. 4141 uit dienst genomen en afgevoerd. Deze wagen deed al enige jaren geen dienst meer en paste niet in de materieel collectie. ​ 02-07-2022 De werkplaats is gestart met de bouw van M.B.S. EL 101 post-bagagewagen. Dit is al langer een verzoek van de dienst exploitatie om de toename van goederen in reizigers trams het hoofd te kunnen bieden. De vervaardiging hiervan is op deze pagina te volgen. ​ 01-07-2022 De R.T.M. M 67 heeft inmiddels de werkplaats verlaten en is in dienst gesteld. Hiermee is dit herstelproject afgerond. Van de M 67 is het volledige frame, aanjager, alle koplichten, stuurprint, ballast-gewicht, dak, twee tussenwanden, twee assen in de looptruck, motortruck, richtingfilm-kasten, framesteunen, opstaptreden, logo's en koppelingen vervangen. Alle ijzerwerk van de motorwagen is opnieuw geschilderd in de juiste kleuren, het houtwerk is ongewijzigd. De tijdsduur van het project bedroeg ongeveer 100 uren. De herstelkosten bedroegen ongeveer €175,-- Het volledige herstel-project staat hier ter inzage. ​ 09-06-2022: De directie van de M.B.S. heeft besloten voorrang te verlenen aan het project om de M.B.S. EL 101 te bouwen in eigen werkplaats. Zodra de werken aan de M 67 zijn voltooid, zal direct worden gestart met de bouw ervan. De vraag naar een eigen post-bagagewagen wordt hierop beantwoord. ​ 09-06-2022: De herstel werkzaamheden aan de M 67 zijn in volle gang. De M 67 krijgt een volledig nieuw frame, het oude frame was van aluminium en derhalve onbruikbaar. ​ 30-05-2022: Van het bestuur van de R.T.M. Ouddorp kwam de positieve terugkoppeling over de definitieve terugkeer van de M67 naar de M.B.S. Deze eerst gebouwde motorwagen zal vanaf dinsdag 7 juni 2022 worden hersteld en gereviseerd. ​ 21-04-2022: Van de nieuwe tuinbaan is het ontwerp bekend, het sporenplan van de B.S.M. zoals dat aan de oostzijde van de Karstraat in Bemmel heeft gelegen van 1908 tot 1935. Dit sporenplan heeft geen directe betrekking tot de M.B.S., echter biedt het wel meer dan genoeg mogelijkheden. ​ 02-02-2022: De ontmanteling van de M.B.S. buitenbaan in Den Bosch is een feit, vanmiddag heeft de opbraaktram de laatste rails naar de verzamellocatie gebracht. ​ 31-01-2022: De laatste trams hebben op zondag 30 januari 2022 op de M.B.S. buitenbaan gereden, de sporen zullen vanaf 1 februari worden opgebroken. Dit besluit is door de directie genomen vanwege een aanstaande verhuizing. Wanneer de trams weer rijden op de nieuwe locatie, is tot nu toe nog niet bekend. ​ 28-01-2022: De laatste trams rijden zondag 30 januari 2022 op de M.B.S. buitenbaan, waarna de sporen vanaf 1 februari zullen worden opgebroken. Wanneer de trams weer rijden op de nieuwe locatie, is tot nu toe nog niet bekend. ​ 23-01-2022: De werkplaats heeft de slijpwagen, welke voor de slijploc uit liep, buiten dienst genomen en afgevoerd. Reden hiertoe is de ombouw van de onkruid ketelwagen tot functionele railreiniger. ​ 16-01-2022: De werkplaats heeft de bouw van Backer & Rueb loc B.S.M. 10 deels voltooid en is zich aan het herinrichten voor de verdere bouw van de M.B.S. AB 1 en AB 7. ​ 13-01-2022: De M.B.S. werkplaats is nu uitgerust met een heuse bandzaagmachine, naast een frees-, kolomboor- en handboormachine. 10-01-2022: Op FB is een nieuwe groep aangemaakt welke parallel loopt aan deze website. Deze nieuwe groep vervangt de professionele FB-groep die ruim een jaar geleden was aangemaakt, maar niet gratis was.

M.B.S. serie 500 zelflossers 2-assig In de M.B.S. 500-serie zijn de zelflossers ondergebracht, alle fictief. Deze serie van enkele wagens bestaat nu alleen nog uit zelflosser 501, maar wordt in de toekomst uitgebreid naar drie stuks. ​ M.B .S . 501 De M.B.S. 501 zelflosser maakt als eerste van een serie van drie 501-503 deel uit van zelflosser serie 500. Op 4 oktober 2023 is de M.B.S. 501 ontstaan uit de oude O.E.G. 4141 en roestbruin geschilderd. Om administratieve reden is M.B.S. 710 vernummerd naar 501. ​

M.B.S. AB 14 ( D III ) Het vierde model uit de tweede serie is de M.B.S. AB 14. Van dit stuurstand rijtuig werd het frame al in 2004 gebouwd, na de M.B.S. EL 103 D IV, met de bedoeling een echt M.B.S. rijtuig te bouwen. Het zou nog ruim 16 jaren duren eer het zover was een opbouw te maken voor dit frame. De kunst van bouwen was een beetje geïnspireerd op de bouwwijze die ik ergens op internet tegenkwam en ook als zodanig met succes heb toegepast. Voorbereidend op de bouw van de bijbehorende motorwagen is dit stuurstand rijtuig van meet af aan uitgerust met werkende binnenverlichting en koplampen, gevoed via de koppelkabels tussen het rijtuig en de motorwagen. Ook de stroomafname van de rails is doorverbonden. Het rijtuig heeft houten banken in de 2e klasse, heeft nog de tussenwand tussen de 1e klasse en de facultatieve 1e/2e klasse en heeft geen ventilatieruiten. Van het stuurstand balkon kunnen de schuifdeuren open, van het andere balkon zijn ze vastgezet. Na de voltooiing is vrijwel direct gestart met de bouw van de bijbehorende motorwagen. Het rijtuig is in dienst sinds najaar 2020. Bouwverslag van M.B.S. AB 14 De bouw van Maas Buurt Spoorweg mij. werd in begin april 2020 min of meer hervat, het frame werd al in augustus 2004 gebouwd, door allerlei omstandigheden lag de verdere afbouw jarenlang stil. Na het vinden van de juiste bouw methode voor de bovenbouw, is er uiteindelijk een model ontstaan naar tevredenheid. ​ ​ Een kopie van de originele tekening van M.B.S. AB 12, 13 en 14 is gebruikt voor de bouw van het model. ​ 30 augustus 2004, ​ Het frame van een M.B.S. rijtuig, hier nog niet gedefinieerd als AB 14, is voor verdere afbouw gereed. Het zou nog 16 jaar duren eer de bovenbouw gereed kwam. ​ ​ 27 augustus 2004, ​ Tijdens de R.T.M. donateursdag in 2004 werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om detailfoto's te maken van de R.T.M. AB 417 (ex AB 6). ​ ​ 8 april 2019, ​ De opbouw begint al vorm te krijgen, maar zou niet lang stand houden. Het origineel is wel op deze wijze gebouwd, in model is dit haast niet te doen, het is zeer bewerkelijk en niet rigide. Het rijtuig heeft hier nog de zelfgebouwde draaistellen en staat nog op de oude werkbank. Op de achtergrond de M.B.S. 220, rechts de R.T.M. M 1806 'Bergeend' en voor de M 1806 de G.T.N. 32 in aanbouw. Deze G.T.N. 32 kent dezelfde bouwproblemen als de AB14; de opbouw en hoe deze te bouwen, waardoor de afbouw van de AB14, maar ook van G.T.N. weer enige tijd stil kwam te liggen, het wacht nog steeds op verdere afbouw.... Het frame van de AB 14 is hier reeds op de juiste lengte gebracht, het was enige millimeters te kort gebleken. In werkelijkheid waren de AB 11 - 14 waren in oplevering in 1916 langer gebouwd dan de AB 1 - 10 uit 1913. ​ ​ 18 mei 2020, ​ De oude bovenbouw is er van af gesloopt teneinde weer een vlakke wagenvloer te krijgen. Met een welkome tip van een mede modelbouwer over een andere bouwwijze (hij vervaardigt de M65-ABPm422), deed me besluiten het totaal anders te gaan aanpakken. Dit 'sandwich'-principe is het werken met lagen van binnen naar buiten. ​ ​ 12 mei 2020, ​ Een paar dagen eerder worden de binnenwanden uitgesneden uit triplex 1mm. ​ ​ 14 september 2020, ​ Deze binnenwanden worden verlijmd met een 1mm lexaan plaat die later de beglazing gaat vormen, het dient tevens voor een zeer rigide geheel. Ook de tussenschotten met de deuropeningen worden meteen mee gebouwd en samen vormt het de bak voor het rijtuig. ​ ​ 21 september 2020, ​ Tegen de lexaanplaat worden de houten teaklatjes gelijmd die het rijtuig aan de buitenzijde het aanzicht geven. De wagenbak is hier al wat verder gevorderd, de banken zijn reeds geplaatst en de stuurstand zijde begint vorm te krijgen. ​ ​ 1 oktober 2020, ​ De stuurstand zijde in aanbouw, de koplichten zijn nog niet geplaatst ​ ​ 1 oktober 2020 ​ De koplichten na plaatsing. Belangrijk is dat tijdens de bouw de bedrading hiervoor meteen wordt aangelegd. ​ ​ Beide koplichten zijn in de kasten aan de binnenkant weggewerkt, in werkelijkheid was dit ook zo. De zandkisten voor extra tractie zaten in de zijbankjes links en rechts tegen het binnenschot. 1 oktober 2020 ​ De bankjes zijn op kleur gebracht en de vloer is grijs geschilderd, het duurt niet lang meer voordat het dak erop kan. ​ ​ 2 oktober 2020 ​ Het verlijmen van het dak. Hiervoor moest de triplex plaat regelmatig nat gemaakt worden om het flexibel te kunnen buigen. Hier kwamen veel klemmen, gewichten en elastieken aan te pas om de plaat op z'n plaats te houden. Eenmaal verlijmd vormt het weer een sterk geheel. Uit het dak steken de draden voor de binnenverlichting, ruim van tevoren aangelegd. Tussen de beide gewichten steekt een deel van het tussenschot door, het geeft de vorm aan van wat later de lichtkap zal worden. 2 oktober 2020 ​ Na het uitharden van de houtlijm is de uitsparing voor de lichtkap uitgezaagd en kan deze worden geplaatst. ​ ​ 2 oktober 2020 Het plaatsen van de lichtkap. Het principe is gelijk aan het bouwen van de bak zelf: binnenwand-lexaanplaat-buitenwand (sandwich-bouwwijze). Alleen is de buitenwand nu ook van triplex, waarbij de klapraampjes zijn uitgespaard. In het schuine deel de aansluiting van de verlichting op het balcon. Als versterking is onder de klapraampjes een lindenhouten lat van 3x2 mm gelijmd. ​ ​ Het verlijmen van de overstek van de lichtkap. Dit dak bestaat uit twee zijstroken, voor en achterzijden boven de balcons en het feitelijke dak. Op de foto het plaatsen van de rechter overstek. ​ ​ 5 oktober 2020, ​ Het dak zit erop, de verlichting is aangesloten en de verdere afwerking kan beginnen. De originele draaistellen zitten er nog onder, maar zullen worden vervangen door standaard L.G.B. draaistellen. ​ ​ 5 oktober 2020, ​ De AB 14 tijdens de afwerking, dat voornamelijk bestaat uit het aanbrengen van diverse kleine onderdelen en het op kleur brengen van dak en wagenbak. Vrijwel direct na voltooiing is gestart met de bijbehorende motorwagen M.B.S. EL 104 om samen als stel de combinatie D III te kunnen vormen. ​ ​ 15 september 2021, ​ De AB 14 heeft nu stroomafname op alle assen, welke ook gelagerd zijn. Hierbij draaien de wielen onafhankelijk op de as, zodat een soepele loop gegarandeerd is. Dit is belangrijk om straks de AB 1 en AB 7 mee op sleep te kunnen nemen, beide rijtuigen krijgen dezelfde assen. Op bovenstaande foto links het kopdraaistel voorzien van de nieuwe assen, rechts het tussendraaistel uitgenomen voor ombouw. ​ 21 april 2023, ​ Na de bouwervaring met de AB 1 en de AB 7, krijgt de AB 14 een kleine upgrade in de vorm van aangepaste lamp-uitlaten op het dak, sierlijkere handgrepen bij de balkondeuren en verfijnde opschriften (de oude waren niet zo netjes opgebracht).

M.B.S. serie 100 gesloten 4-assers M.B.S. LE 101 ​ De M.B.S. LE 101 is een exact model van de post-bagagewagen uit de serie LE 101 - 106. Dit is de enige post-bagagewagen die niet tot motorwagen is verbouwd in de jaren dertig van de vorige eeuw. Omdat de overige vijf exemplaren zijn verbouwd tot motorwagen, vallen deze onder een eigen serie. M.B.S. 124 ​ Deze M.B.S.124 stukgoedwagen ontstond door het samenvoegen van twee Newqida goederenwagens (Chinese kopieën van L.G.B. 43811) die enigszins zijn ingekort en aangepast, zoals de versmalde tweede schuifdeur, andere draaistellen en open gaasroosters. De wagen werd op 3 januari 2021 in dienst gesteld als R.T.M. 296 en is op 4 oktober 2023 vernummerd naar M.B.S. 124

Let op: deze pagina wordt tijdens de bouw van de motorwagen telkens bijgewerkt M.B.S. D II EL 105 - AB 12 Het tiende en elfde model worden de M.B.S. D II EL 105 - AB 12 Reden hiertoe is het compleet maken van de serie EL 101 - 106 in alle uitvoering die deze wagens hebben gekend. Het zal worden gebouwd zoals de uitvoering hierboven met Imbert houtgasgenerator. Dit houdt tevens in dat de AB 12 er als vierde Allan rijtuig bij komt in de verzameling M.B.S. rijtuigen. De AB 12 krijgt, anders dan de AB 1, AB 7 en AB 14, wel de verbeterde ventilatie schuifruitjes, waaraan de D II meteen te herkennen is, maar ook net als de motorwagen de verduisterde koplichten. Dit stuurstandrijtuig werd op 19 juni 1944 met een aanrijding tegen een boom vernield op wisselplaats Malden noord, nadat het achterste truckstel rechtuit ging, terwijl de rest van de tram al op het kromspoor reed. De AB 12 krulde om de boom heen die tussen de sporen stond, met twee dodelijke slachtoffers en vele gewonden. Het is nooit herbouwd, maar wel in 1946 met het overige reizigersmaterieel verkocht aan de R.T.M. Bouwverslag van M.B.S. EL 105 D II De bouw van Maas Buurt Spoorweg Mij. EL 105 (vaak aangeduid als D II 'Diesel 2') is in april 2023 aangekondigd. Als leidraad wordt de originele tekening van M.B.S. EL 106/EL 105 ( D I en D II) gebruikt en daar aangepast waar nodig vanaf beschikbaar fotomateriaal. De motorwagen wordt gebouwd in de uitvoering zoals deze reed in 1943 en 1944, compleet met houtgas installatie. Het bijbehorende stuurstand rijtuig AB 12 zal in een ander bouwverslag worden behandeld. ​ ​ De originele bouwtekeningen van motorwagen EL 106 en EL 105, zoals deze ook zijn gebruikt destijds door de M.B.S. Merk op dat de afschuining van het dak van de motorwagen aan de zijde van het stuurstand rijtuig nooit is uitgevoerd, dit bleef in oorspronkelijke rechte uitvoering van de post-bagagewagens. Er bestaat nog een oude bouwtekening welke ooit in mijn bezit kwam, hier is wel de rechte daklijn van de motorwagen correct weergegeven, echter is de indeling geheel anders. Zo is het subframe van de dieselmotor met generator niet links maar rechts gesitueerd, zijn er nabij de doorloop langsbanken ingetekend, de linker zijwand heeft een volledige bezetting van ramen zonder schuifdeur, is de stuurstand rechts gesitueerd i.p.v. het midden en heeft het stuurstandrijtuig de schuifraampjes voor de verbeterde ventilatie. Verder staan wel veel afmetingen ingetekend, maar is de tekening niet gedateerd. Vermoedelijk is dit een oorspronkelijke schets van D I EL 106 - AB 14, dus uit 1933 of zelfs eerder. De bovenste tekening is uiteindelijk doorgevoerd en uitgevoerd, zonder het aflopend dakdeel aan de zijde van het rijtuig. De Imbert houtgasgenerator was een geval apart. Deze installatie had één van de grootste bunkers van Nederland toentertijd met 1,6 m3..! De voorreinigers waren tussen de draaistellen onder de wagenvloer gemonteerd, de gaskoelers stonden op het dak en de bunkers met alle andere nodige zaken stond opgesteld in de bagageruimte.

Zillertalbahn Reihe U, nr. 2 'Zillertal' Deze stoomloc uit de Oostenrijkse serie U met nr. 2 en met naam 'Zillertal', reed bij de Zillertalbahn. In de opstart van de buitenbaan in Den Bosch heeft deze loc kort dienst gedaan. Na de buitendienststelling is het frame ontdaan van alle opbouw en aangepast van 3 naar 2 aangedreven assen. De aangepaste aandrijving is hergebruikt voor R.T.M. M 1652 'Puttershoek', waarna de restanten van deze Oostenrijkse loc zijn gesloopt en afgevoerd.

Over hoe de trammodellen zijn ontstaan 1993 2003 1946 1937 Over de M.B.S. in model Model Buurt Spoor ontstond als hobby in de jaren 1993-1995, toen de eerste schaal IIm (ofwel schaal G) 1:22½ modellen werden gebouwd. Aanvankelijk geïntrigeerd door het uiterlijk van de Maasbuurt motorwagens, werd begonnen met (natuurlijk) de R.T.M. M67. De eerste 2 jaren werden diversen modellen gebouwd, met veelal de R.T.M. als voorbeeld, maar ook M.B.S. trams zagen het licht. Van deze eerste serie bestaan alle modellen nog, echter verblijven ze bijna allemaal bij het Recreatief Tram Museum in Ouddorp, waar de 1:1 voertuigen ook rijden. Hierboven verschillende stadia van een en dezelfde motorwagen in zowel model als werkelijkheid: Van boven naar beneden is afgebeeld de R.T.M. M 67, M.B.S. EL 103 D IV, R.T.M. M 68 (1e) en M.B.S. EL 103 D IV. ​ Na de verkoop van deze eerste serie in 1997 heeft het bouwen voor de tweede serie zes jaar stil gelegen. In 2003 werd begonnen met de bouw van de Maas-Buurt Spoorweg M.B.S. EL 103 (diesel IV), gevolgd door andere M.B.S. modellen, maar ook modellen van andere maatschappijen, zoals B.S.M., G.T.N., N.B.M. en G.E.T.A. Anders dan de eerste serie, zijn de M.B.S. modellen primair van belang en worden de modellen van deze andere maatschappijen stukje bij beetje uit gefaseerd en verkocht of ingedeeld bij de nieuwe fictieve M.B.S. Hierdoor onderging het materieelbestand de nodige wijzigingen, waarbij het aandeel van niet-M.B.S. modellen steeds verder af nam en momenteel secundair alleen uit R.T.M modellen bestaat, de rest is fictief. Het zelfbouwmaterieel heeft (of krijgt) de oorspronkelijke bedrijfsnummers welke het grootbedrijf ook heeft gehad. Het fictieve materieel heeft (of krijgt) ook fictieve nummers, doorgezet vanaf de oorspronkelijke nummering van het grootbedrijf of ingedeeld in eigen toegekende serienummers. Tot voor kort was deze site gebaseerd op de naam Maas Buurt Spoor, sinds 6 oktober 2023 is de bedrijfsnaam gewijzigd in Model Buurt Spoor. Dit is gedaan om ruimte te kunnen geven aan de fictieve modellen welke ook het M.B.S. logo dragen, zonder direct te verwijzen naar het oorspronkelijke grootbedrijf N.V. Maas-Buurt Spoorweg te Gennep. Kijk ook eens op www.Maas-Buurtspoorweg.nl voor meer info over het voormalige grootbedrijf ​