De nieuwe aanleg vanaf 2022
Het eerste railplan voor Arnhem
Na een inspannende verhuizing van de ene provincie-hoofdstad naar de andere, waar de M.B.S. werkplaats alweer is ingericht, ontstond ook een nieuw railplan voor de buitenbaan, na opname van de beschikbare ruimte in de nieuwe tuin.
Deze ruimte is 27 meter lang bij 6½ meter breed (of 175,5 m²), gemeten vanaf de waterkant tot aan de achtergevel.
Om hiervoor in eerste instantie een geheel nieuw railplan te ontwerpen, gaat dit me veel tijd kosten.
Deze tijd besteed ik liever aan een betere aanleg, gefundeerd op de ervaringen van de eerste aanleg in 2019.
Ditmaal zal het een (niet meer) bestaand railplan worden, het remiseterrein van de Betuwsche Stoomtram Maatschappij,
destijds gevestigd aan de oostzijde van de Karstraat in Bemmel.
Van hieruit bediende de B.S.M. van 1908 tot het einde in 1935 het gebied tussen Arnhem en Nijmegen, alle dorpen oostelijk van de spoorlijn Arnhem-Nijmegen meegerekend.
Het trambedrijf van de B.S.M. was relatief eenvoudig van opzet, waarbij voor een groot deel de fruittelers en boeren werden bediend met vervoer naar de Elster Kweekers Veiling in Elst.
Het personenvervoer was van meet af aan minder in trek, uitgezonderd de maandagse markttram naar Nijmegen.
Bovenstaand railplan is dat van het remiseterrein/emplacement van de B.S.M. zoals dat er lag van 1908 tot 1935.
Van de woningen aan de Papenstraat heb ik gewoond in het een na laatste richting Gendt.
Na de opbraak van het trambedrijf is het omgebouwd tot busgarage, waarbij het de naam remise bleef houden.
Alle gebouwen welke geen functie hadden voor het busbedrijf, zijn na 1935 gesloopt.
In 1975 besloot de Gelderse Tram Wegen (!) om de oude remise te vervangen door een functionele betonnen garage.
Al is het busbedrijf jaren geleden eruit getrokken, het betonnen gebouw bestaat nog steeds.
De sloop van de oude remise in 1975 heb ik zelf als joch van 8 meegemaakt, evenals de bouw van de nieuwe garage.
Als laatste relikwie van de B.S.M. verdween het administratie gebouw in 1989, dat van 1945 tot 1989 diende als woonhuis voor de eigenaar Th. Steenhof van de ernaast gelegen machinefabriek De Remise, vernoemd naar de B.S.M. remise.
Het railplan is omgezet voor toepassing met L.G.B. railmateriaal in het AnyRail ontwerpprogramma.
Hierbij zijn 17 linkse wissels en 10 rechtse wissels (22½°) en is de totale raillengte 149,12 meter.
Genoeg rijlengte om een interessant trambedrijf in model te kunnen realiseren.
Het grote grijze vlak bovenin stelt het terras aan huis voor, terwijl het raster in het railplan telkens 1 m² meet, de groene vlakken is de tuin onbebouwd en het gele vlak is het remiseterrein met de daarbij behorende opstallen.
In werkelijkheid kent de Karstraat in Bemmel 'n kleine 'knik', dit is in het railplan weggelaten om zo min mogelijk 'railafval' over te houden.
Deze straat wordt in model benut als voetpad in de tuin om goed bij de sporen te kunnen voor onderhoud en andere noodzaken.
Het tweede railplan voor Arnhem
Tussen het BSM-railplan en het nieuwe wat hierboven is afgebeeld zitten 5 maanden en een mooie warme zomer.
Bij nader inzien is het BSM-railplan iets te veel van het goede, gezien de vele wissels die het kent.
Enerzijds jammer, anderzijds gelukkig, immers scheelt het een hoge aanschafprijs van nieuwe wissels en diens aandrijvingen.
Het nieuwe plan is wel gebaseerd op het BSM-railplan, echter is beter rekening gehouden met de toekomstige inrichting van deze lange oevertuin.
Desalniettemin levert dit tweede plan bijna 30 meter meer effectieve rijlengte op..! (110m)
Rechte rails is qua kosten goedkoper in aanschaf dan de wat complexere wissels terwijl voor dit tweede plan geen nieuwe extra wissels nodig zijn, anders dan wat uit de oude Bossche baan afkomstig is.
Bovendien zijn de mogelijkheden uitgebreider, zodat er meerdere trams tegelijk kunnen rijden.
Iets wat met het oog op de toekomstige digitalisering zeker wenselijk zal zijn.
​
De basis van dit tweede railplan zal zo veel als mogelijk ongewijzigd blijven en steeds verder worden geoptimaliseerd.
Het zal verderop in dit hoofdstuk beter worden toegelicht met de nodige verwijzingen.
​
Het grijze vlak rechtsboven wordt het schuurtje / hok / bedienhuisje van waaruit de baan wordt bediend.
Zoals de Bossche trambaan tot op het laatst een mooie 19-inch stuurkast had, zal dezelfde stuurkast in dit schuurtje worden herplaatst, om ergens in 2023 of 2024 de eerste Arnhemse ritten te kunnen rijden.
​
De tuin is in een half jaar tijds veranderd van een woestenij naar een kale lege tuin met een zekere potentie voor een mooie nieuwe tuinbaan.
De Arnhemse oevertuin in april 2022, het immense snoeiwerk was al eerder begonnen met het kaal snoeien van de coniferen op het terras.
Deels zichtbaar zijn de contouren van het tuinpad naar achteren.
Zoals op de volgende foto van eind juli 2022 te zien is, alle groen links van dit tuinpad is verdwenen, net als alle onkruid en de laurierhaag rechts is alvast zover teruggesnoeid dat wanneer de schutting rechts wordt geplaatst, het rooien ervan zo min mogelijk tijd kost.
Deze laurierhaag was, net als de rest van de tuin, in 6 jaar niet meer bijgehouden.
Het leverde 3,5 kuub of 14 (!) volle groencontainers van 250 liter vol met versnipperd groen op, waar ik tijdens het ophalen ervan, om de twee weken de mannen van ProZero meehielp deze containers te legen, zó zwaar dat ze waren...
De tuin zoals deze er nu (september 2022) erbij ligt, zo goed als leeg.
Het tuinpad is bestraat met klinkertjes die onder het onkruid bleken te liggen ter hoogte van de blauwe emmer achterin.
Het kwam precies uit...
Wie goed kijkt en het tweede ontwerp vergelijkt met de ligging van het tuinpad, ziet de overeenkomst.
Het stukje dubbelspoor komt rechts ervan te liggen en ter hoogte van de houten tuinstoel beginnen de opstelsporen.
Links waar de kabellus ligt, is er een lichte verhoging, dit wordt uiteindelijk vereffent om zo min mogelijk hoogteverschillen te hebben in de tuinbaan.
De sporen zullen meerdere malen dit tuinpad kruisen, hiervoor zal een speciale betonnen constructie moeten worden gemaakt.
Het terras achter het huis ligt 20 cm hoger dan de tuin, wat mooi uitkomt.
Het bedienhuisje komt links achterin te staan t.h.v de houten tuinstoel, dit is 15 meter gemeten vanaf de terrasrand...
Om onze labradors ook wat speelruimte te gunnen, worden de lege vlakken zo veel als mogelijk gevuld met gazon.
​
Het railplan is iets gewijzigd, het heeft twee opstelsporen erbij gekregen rechtsonder.
Hiervoor is het wisselplan aangepast en hebben de twee wissels bovenin nieuwe nummers gekregen, nl. wissel 14 en 15.
Voorts krijgen alle wissels een complete revisie en wordt voor het eerst een complete opsomming van gegevens hiervan gemaakt.
Dit met het oog op de aanstaande digitalisering van de buitenbaan, waarbij alle wissels kunnen worden geprogrammeerd.
Hierbij krijgen ze elke een eigen adres, waarbij het bestaande wisselnummer leidend blijft.
Als deze digitalisering is gerealiseerd, betekent dit een grote vereenvoudiging van de electrische installatie.
In plaats van forse stuurkabels van de stuurkast naar de wisselstraten, blijft er eigenlijk alleen een twee aderige ringkabel van 6mm² langs het spoor om de voedingsspanning te distribueren.
Dit om bij een slechte spoorlas (is bijna uitgesloten met het toegepaste systeem) toch verzekerd te zijn van rijspanning.
Ook de 19-inch stuurkast komt te vervallen, de digitale apparatuur past op een klein schapje...
Wederom een wijziging in het nieuwe railplan.
Een opwaardering naar versie 2 ditmaal, waarbij de gehele baan opgedeeld is in secties met sectienummers en spoornummers, alsook een vernummering van alle wissels.
Verder is het plan opgemaakt zonder terras, is in hoogte aangepast van 6,4 naar 6,5 meter
en is in breedte ingekort van 27 naar 19 meter.
Het hele railplan valt globaal in 4 stukken te verdelen, de groene A lus, de blauwe remisesporen, de
rode C lus en de gele D lus.
De wisselnummers zijn nu gekoppeld aan de lussen waarvan deze deel uit maken.
Als voorbeeld wissel A2, dit is het eerste wissel in sectie AC.
​
In het hele plan zijn 5 mogelijkheden tot rondrijden ingebouwd.
Laagste sectienummer is A (links onderin) en het hoogste is DD.
De logica hierachter valt goed te verklaren: sectie A begint met wissel A1, uitgaand van railverkeer linksom.
Hierna komt wissel A2; links naar sectie AC, rechtuit naar wissel B1 in sectie B.
Volgen we sectie AC, dan komen we bij de wisselstraat: weer links naar sectie AA, via de wissels A3 en A4.
Dan volgen we sectie AA en komen weer uit bij wissel A1 om de groene lus compleet te maken.
Dus eerst A, dan AC, dan AA terug naar A.
De 2e lus is via de secties A, B, spoor 1, C en via de wisselstraat en AA terug naar A.
De 3e lus is via de secties A, B, spoor 1, C en de wisselstraat over D, D1 (of D2), DB en DA naar A (dit is de grootste lus)
De 4e lus is via de secties A, AC en via de wisselstraat over D, D1 (of D2), DB en DA naar A
De 5e lus is via de secties D, D1 (of D2), DB en DD terug naar D.
​
oud wissel nr / nieuw wisselnummer
1A t/m 1D / A4 - A3 - C2 - C1
2 / D1
3 / D4
4 / A1
5 / A2
6 / B1
7 / B2
8 / B3
9 / B4
10 / B5
11A / B6a
11B / B6b
12 / B7
13 / reserve
14 / D2
15 / D3
​
Naast deze vernummering is ook het remiseterrein 'omgegooid'.
Inrijwissel B1 ligt nu direct achter het eerder beschreven wissel A2.
Het remisegebouw maakt nu deel uit van de rechtse blauwe lus en levert 1,5m meer spoorlengte per remisespoor op.
​
Het lijkt allemaal wat overtrokken; de vele wijzigingen terwijl er nog geen meter spoor is aangelegd.
Let wel, beter wijzigen op een tekentafel, dan het aanpassen van een baan die reeds in de tuin ligt.
Bovendien wordt het railplan op deze manier tot in de puntjes geperfectioneerd...
De vorige baan in 's-Hertogenbosch werd ook met een railplan aangelegd, doch werd (door enthousiasme) te vroeg begonnen met het verleggen en verzagen van railstukken en telkens wijzigen van het baanlichaam.
Dit wil ik nu proberen te voorkomen, daarnaast is de overstap naar digitaal rijden aanstaande.
Hierbij is de grote stuurkast niet meer nodig, met forse stuurkabels naar de wisselstraten.
Deze overstap is nog in ontwikkeling (oktober 2022) en hieraan zal zeker een eigen hoofdstuk worden gewijd op deze site.
Vooralsnog maar op de ouderwetse analoge wijze de baan ontwerpen.
​
Bovenstaand een afbeelding van in Excel gemaakt ontwerp voor de sectieborden en de wisselnummers.
Alle wissels zijn inmiddels voorzien van het juiste nummerschildje.
Voor de sectieborden wordt nog een oplossing gezocht in de mogelijkheid of de borden laag of hoog geplaatst worden naast de baan.
Hiervoor moeten nog metalen paaltjes gemaakt worden, waaraan de borden gemonteerd worden.
En passant zijn in de afdruk meteen 4 stuks waarschuwingsborden voor de tram meegenomen.
Omdat de baan zoveel als mogelijk is gesitueerd in de jaren 50/60 van de 20e eeuw, zijn ook de verkeersborden hieraan uitgevoerd.​